Geen ontruiming woonwagenterrein vanwege mensenrechten

Eerder blogde ik al over de ontruiming van een openbaar terrein met woonwagens in Overbetuwe. https://michieldegroote.nl/blog.aspx?blguid=faf01994-5fbb-4bdd-acde-be7c54863b92

In die zaak ging het over grondrechten die volgens de woonwagenbewoners ontruiming (handhaving door de gemeente) in de weg stonden. Die vlieger ging toen niet op. Blijkens een vonnis van 10 januari 2019 lukte het woonwagenbewoners in de gemeente Waddinxveen wel om een ontruiming te voorkomen. Zij beriepen zich met succes op artikel 8 en 14 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM). Deze zaak verschilde weliswaar van de kwestie die speelde in Overbetuwe, maar hij is toch zeker noemenswaardig. Hieronder leg ik uit waarom.

Wat speelde er in de rechtszaak van 10 januari 2019? Enkele woonwagenbewoners huren van woningcorporatie Woonpartners uit Waddinxveen een woonwagenstandplaats. Sinds 2014 is Woonpartners in gesprek met de huurders over verplaatsing van de woonwagens naar een andere locatie. Partijen kwamen er niet uit, waarna de verhuurder de overeenkomst van huur van de woonwagenstandplaats heeft opgezegd, en wel tegen 1 juli 2018. De woonwagenbewoners wisten echter van geen wijken, waarna Woonpartners ontruiming eisten.

Als grondslag voor de beëindiging van de huur en de ontruiming had Woonpartners aangevoerd, dat er bestemmingplanwijziging is doorgevoerd. Mocht dat onvoldoende zijn, dan zou Woonpartners wegens dringend eigen gebruik mogen opzeggen en ontruimen. Er was inderdaad een nieuwe, onherroepelijke bestemming voor het terrein – namelijk sociale woningbouw. Die andere, niet meer passende bestemming mag als opzegreden worden gebruikt, mits de ontwikkeling van de gemeente tot verwezenlijking van die bestemming noopt. Hoe vult de rechter dit concreet in?

Het staat vast dat woonwagenbewoners worden gezien als een minderheidsgroep met een eigen culturele identiteit. Dat is al in 2013 door het Europese Hof van de Rechten van de Mens bepaald. Doorslaggevend voor die eigen identiteit is het wonen in een woonwagen, waarbij trekvrijheid en familieverbanden in onderlinge verbondenheid als typisch worden gezien. Dat biedt juridische mogelijkheden. Artikel 8 EVRM biedt recht op eerbiediging van privéleven, woning en familie- en gezinsleven. Artikel 14 EVRM biedt recht op vrijwaring van discriminatie. De overheid heeft mede daarom een “verplichting om de woonwagencultuur te beschermen en het woonwagenleven te faciliteren.” Het wegbestemmen van woonwagenlocaties zonder gelijkwaardige alternatieven mag dan ook niet. Bovendien is het aanbieden van een reguliere woning geen gelijkwaardig alternatief voor het wonen in een woonwagen, gelet op eigen culturele identiteit. Ook Woonpartners moet “rekening houden met de aan woonwagenbewoners toekomende mensenrechten en hun recht op gelijke behandeling.” Aldus is niet aan de voorwaarde voldaan dat de ontwikkeling van de gemeente tot verwezenlijking van de nieuwe bestemming noopt. Je zou ook kunnen zeggen: het belang van de woonwagenbewoners (waarvoor in Waddinxveen geen gelijkwaardige woonalternatieven zijn) weegt zwaarder dan dat van ontruiming en de bouw van sociale woningen. Ontruiming met als reden dat het bestemmingsplan is gewijzigd, valt dus af.

Is dwingend eigen gebruik dan nog een optie voor opzegging van de huur en ontruiming? Nee, want de kantonrechter ziet niet in dat Woonpartners het terrein zo dringend nodig heeft dat de rechten van de woonwagenbewoners opzij gezet mogen worden.

In rechtszaken in het algemeen wordt er steeds vaker een beroep op het EVRM gedaan. In een recent blog kwam het Eerste Protocol van het EVRM nog aan de orde, dat het eigendomsrecht beschermt. https://michieldegroote.nl/blog.aspx?blguid=baf9a459-cb19-4393-a312-660b11d67eac

Lang niet altijd heeft een beroep op bepalingen uit het EVRM succes. Toch verrijkt dit belangrijke verdrag al jaren de juridische discussie en de rechtspraak. Dat blijkt maar weer eens uit de Waddinxveense kwestie. Hieronder nog de link naar het vonnis van 10 januari 2019.

https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBDHA:2019:76

Michiel de Groote

(Photo by J. & J. Forestbird on Unsplash)