OPINIE: Trek de Wet dwangsom niet tijdig beslissen eindelijk in!

De Wet dwangsom niet tijdig beslissen (Wet dwangsom) bestaat inmiddels al bijna 10 jaar. Deze wet regelt dat een bestuursorgaan dat niet tijdig een besluit neemt een dwangsom verbeurt ten gunste van degene die op het betreffende besluit zit te wachten. Het maximumbedrag dat per besluit kan verbeuren is 1.260,- euro. Vanwege een inflatiecorrectie zal het maximumbedrag per 1 januari 2019 worden verhoogd tot 1.440,- euro. Onder meer Binnenlands Bestuur, het online magazine voor decentrale overheden, berichtte er deze week over. https://www.binnenlandsbestuur.nl/bestuur-en-organisatie/nieuws/hogere-dwangsommen-voor-te-laat-beslissen.9602146.lynkx

Dit bericht is een goede aanleiding om eens even terug te kijken op het waarom van deze wet. Volgens de Memorie van Toelichting (pag. 1) bij het originele wetsvoorstel wilden bestuursorganen niet luisteren naar kritiek over het niet op tijd nemen van besluiten. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/dossier/29934/kst-29934-3?resultIndex=70&sorttype=1&sortorder=4

Daarom is de PvdA in de persoon van Aleid Wolfsen met deze initiatiefwet op de proppen gekomen. De financiële gevolgen zouden volgens de indieners van het wetsvoorstel nagenoeg nihil zijn. Dat was een forse misrekening. Sommige burgers bleken erg bekwaam is het doen van lastige WOB-verzoeken en andere aanvragen, gericht op het opstrijken van de dwangsom. Dit werd zo erg dat WOB-besluiten van de Wet dwangsom in 2016 werden uitgezonderd.Op zich is de gedachte achter de wet goed; een extra middel om de overheid te bewegen zich aan de wettelijke beslistermijnen te houden is welkom. De veronderstelling van de initiatiefnemers acht ik wat naïef (Memorie van Toelichting, pag. 2):

“Wat de bestuursorganen betreft, mogen we ervan uitgaan dat zij over voldoende middelen beschikken om hun taken naar behoren uit te voeren, dus ook binnen de gestelde termijnen.”

Sinds de invoering van de Wet dwangsom is er behoorlijk bezuinigd op decentrale overheden en zelfstandige bestuursorganen, terwijl bijvoorbeeld gemeenten veel extra taken hebben gekregen (zoals uitvoering van de WMO). Daar zit een zekere spanning in. Natuurlijk moeten overheden zich aan beslistermijnen houden. Maar ‘Den Haag’ mag ook best een beetje meedenken met decentrale overheden. De Wet dwangsom heeft vooral druk gezet op overbelaste, decentrale overheden met misbruik door sommige burgers als extraatje.

De toch altijd overheids-kritische Alex Brenninkmeijer, Nationale Ombudsman van 2005 tot 2013, heeft in 2012 in die hoedanigheid zelfs gezegd af te willen van de Wet dwangsom niet tijdig beslissen. https://www.nationaleombudsman.nl/nieuws/2012/ombudsman-betreurt-instandhouding-wet-dwangsom-en-beroep 

Voor deze keer sluit ik me aan bij de oud-Ombudsman: trek die wet eindelijk eens in!

Michiel de Groote

(Photo by Imelda on Unsplash)