WRAKING VAN DE BESTUURSRECHTER
Dit blog is geen oproep om rechters om het minste te wraken. Als advocaat ben ik er niet zo van. Issues over duidelijke partijdigheid van de rechter kun je gewoon ter zitting ter sprake brengen. Als het zich al voordoet. Zeker in het burgerlijke recht en bestuursrecht zie je dit niet zo vaak. De rechter stelt zich doorgaans neutraal op. In het strafrecht kom je het wat vaker tegen. Denk aan het (geslaagde) wrakingsverzoek van Geert Wilders in de strafzaak die tegen hem speelde in 2018. Wat schetst de verbazing? Vorige maand verscheen op de site van de rechtspraak ineens een voorbeeld van een geslaagd wrakingsverzoek van een bestuursrechter in Den Haag. Dat komt zo weinig voor, dat ik er aandacht aan besteed.

Wanneer kun je een rechter wraken?
Een rechter is een professional. Ze zijn goed opgeleid en vaak zijn ze ervaren. Toch zijn rechters net mensen. Soms kun een rechter geïrriteerd raken door de houding van een procespartij. Het is de kunst om de irritatie dan niet te laten blijken. Het is een rechter niet toegestaan om een duidelijke afkeer te hebben voor één van de betrokken partijen. Als die partij - hoe irritant ook - een gerechtvaardigde, objectieve vrees van vooringenomenheid voelt, dan kan de rechter met succes worden gewraakt. En dat doet pijn, want vrijwel elke rechter ziet een succesvolle wraking als een smet op zijn blazoen.

De procedure bij wraking
Hoe werkt dat eigenlijk, wraking? Tijdens de mondelinge behandeling van de zaak (de zitting dus) kan één van de procespartijen roepen: “Ik wraak u”. Op dat moment wordt de inhoudelijke behandeling van de zaak gestaakt. De rechter legt vast dat er een wrakingsverzoek is gedaan en schakelt daarna de wrakingskamer in. De wrakingskamer bestaat uit collega-rechters die het wrakingsverzoek gaan beoordelen. Heel vaak wordt het verzoek om wraking afgewezen. In zoverre is een wrakingsverzoek welhaast als een pesterijtje zien. Het levert dan eigenlijk alleen maar vertraging op. Dat zagen we ook wel een beetje terug terug bij het wrakingsverzoek van actiegroep Viruswaarheid in februari van dit jaar in het spoedappel tegen de avondklok. Wanneer een wrakingsverzoek wordt afgewezen, dan wordt de oorspronkelijke rechtszaak hervat in de stand waarin deze zich bevond op het moment van de wraking. Wordt het verzoek toegewezen, dan wordt de rechter van dienst vervangen en wordt de zitting opnieuw gedaan. Als het goed is met een rechter die zo neutraal mogelijk overkomt.

Wat speelde er in de Haagse wrakingskwestie?
Op 10 mei 2021 (gepubliceerd op 2 juni 2021) verscheen deze uitspraak. Een Haagse bestuursrechter zag een wrakingsverzoek toegewezen. Het ging om een vreemdelingenrechtzaak. Dat kan soms een beetje als corvee voelen voor de rechter, als ik het zo mag zeggen. De juridische lijnen zijn vaak voorafgaand aan de zitting al wel duidelijk. Toch worden er soms hele verhalen voorgeschoteld over de juridische werkelijkheid. Ligt irritatie op de loer? De Haagse rechter onderbrak de gemachtigde van de verzoekende procespartij steeds, zodat hij zijn verhaal niet goed kon doen. Ook zei ze tegen hem: “Dan ga ik u toch even college geven” en “Dan moet u daar nog maar eens college over gaan volgen”. Het keer op keer onderbreken en bejegenen van de gemachtigde op deze manier kon niet door de beugel. Daarom is het wrakingsverzoek toegewezen.

Tot slot
Het kan er soms pittig aan toegaan in de rechtszaal. Niet snel zal een bestuursrechter worden gewraakt, laat staan met succes. Gelet op de feiten uit de Haagse zaak kan ik me goed voorstellen dat de gemachtigde de rechter heeft gewraakt. De wrakingskamer heeft het verzoek niet voor niets toegewezen. Toch kan ik het niet laten om te zeggen dat met het wraken van rechters m.i. in het algemeen terughoudend moet worden omgegaan.

Michiel de Groote, advocaat

[Photo by B. Oxford on Unsplash]