Wanneer is een projectplan voldoende gemotiveerd?

Als een waterschap (of Rijkswaterstaat) een waterstaatswerk wil aanleggen dan wel wijzigen, dan is het vaststellen van een projectplan verplicht. Tegen zo’n projectplan kunnen belanghebbenden (na een zienswijze te hebben ingediend in de fase van het ontwerpbesluit) beroep instellen bij de plaatselijke rechtbank. Het projectplan is eigenlijk een soort vergunning die het waterschap aan zichzelf verleend. Deze week verscheen een uitspraak van de Utrechtse rechtbank over een projectplan van een waterschap (ECLI:NL:RBMNE:2019:3571). Na eerder het projectplan te hebben vernietigd, kon een aangepast projectplan wel door de beugel. Uit de uitspraak blijkt hoe moet worden beoordeeld of een projectplan voldoet aan de eisen die de wet stelt. Hoe zit dat precies?

Soms vinden belanghebbenden dat zij op een of andere manier nadeel hebben van het waterstaatwerk waar het projectplan op ziet. Om hier met succes iets tegen te kunnen doen, moet wel duidelijk zijn aan welke vereisten zo’n projectplan eigenlijk moet voldoen. In artikel 5.4 van de Waterwet is hier een en ander over geregeld. Vooral het tweede lid van deze wetsbepaling is relevant. Het projectplan moet tenminste een beschrijving van het betrokken werk en van de uitvoeringswijze bevatten. Ook te treffen voorzieningen, gericht op het ongedaan maken of beperken van de nadelige gevolgen van het werk, moeten zijn beschreven. Met andere woorden, belanghebbenden mogen niet met onnodige overlast of nadelen worden geconfronteerd.

Juist vanwege deze laatste eis had de rechtbank het projectplan in casu vernietigd in een tussenuitspraak. In het projectplan werd niet of onvoldoende ingegaan op de nadelige gevolgen van het waterstaatswerk. Het waterschap kreeg de gelegenheid om de fout te herstellen en dat is ook gebeurd. Aan het oude projectplan is een paragraaf toegevoegd, waarin het waterschap per onderwerp de mogelijke maatregelen die getroffen kunnen worden heeft benoemd. Het ging dan bijvoorbeeld om onderwerpen als het verlies van grond voor particuliere eigenaren en de verlaging van het waterpeil. De belanghebbende vonden dit echter nog steeds onvoldoende en zij voerden aan, dat er niks concreet gemaakt was over vergoeding van de grond en over de locatie van slootdempingen. Hetzelfde zou gelden voor een oversteek die kennelijk nog ergens (op een later te vinden locatie) moest worden gerealiseerd.

Hoe is het pleit beslecht, ofwel: hoe gedetailleerd moest het projectplan nu zijn? De kern van de uitspraak van deze week is dat het bestuursorgaan vrij veel ruimte heeft om dit zelf te bepalen. De rechtbank haalt dit niet direct uit de tekst van artikel 5.4 van de Waterwet, die eigenlijk wat vaag is. Daarom is er gekeken naar de wetsgeschiedenis. Uit de toelichting van artikel 5.4 (zie TK 2006-2007, 30 818, nr. 3 pag. 103 en 104) volgt, dat de wetgever juist heeft bedoeld om wat ruimte te laten aan het bestuursorgaan. Uit de wetsgeschiedenis (pag. 103): “Bewust is er van afgezien om de mogelijke nadelige gevolgen van een project en de in dit verband daarmee te treffen voorzieningen verder te specificeren. Daarvoor lopen de mogelijk nadelige gevolgen van de uitvoering van een project te veel uiteen.” Daarmee is de kous vrij snel af; bestuursorganen kunnen dus in principe zelf kiezen wat er concreet gemaakt moet worden en hoe ver de beschrijving moet gaan. Zo heeft tenminste de rechtbank kort gezegd geoordeeld.

Toch wijs ik nog op een ander stukje uit de wetsgeschiedenis (ook op pag. 103): “Per project zal moeten worden bezien (…) welke concrete voorzieningen ter beperking of ongedaanmaking daarvan kunnen worden getroffen.” Ik lees daarin, dat er toch echt een zekere mate van concreetheid is vereist. Het zal door de rechter van geval tot geval worden bekeken, waarbij alle omstandigheden van het geval een rol kunnen spelen. Misschien speelt er ook een beetje gevoel mee? Hoe dan ook, het heeft altijd zin om hier in een rechtszaak rond een projectplan pijlen op te richten. Al zijn motiveringsgebreken vaak te repareren.

Hier treft u de link naar de uitspraak: https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBMNE:2019:3571&showbutton=true&keyword=ECLI%3aNL%3aRBMNE%3a2019%3a3571

Michiel de Groote, advocaat

[Photo by L. Besley on Unsplash]